PIELĘGNACJA CER WYMAGAJĄCYCH

3/2014 (6) jesień | PIELĘGNACJA

Największy narząd ludzkiego organizmu pełniący bardzo ważną funkcję.

Skóra. Funkcjonuje jednak skutecznie tylko wtedy, gdy jest zdrowa. U dorosłego człowieka zajmuje powierzchnię około 2,5 m i stanowi ok. 15% całej masy ciała, a razem z tkanką podskórną waży około 20 kg. Jej grubość waha się od 0,1 mm na powiekach do 6-7 mm na plecach. Na szczególne uznanie zasługuje naskórek, gdyż tej części skóry dotykamy, pielęgnujemy.

Najczęstszym powodem problemów ze skórą jest jej nadmierna suchość. Skóra staje się wtedy szorstka, jej powierzchnia często pęka i się złuszcza. Pokrywający ją naskórek staje się bardzo cienki, łatwo reaguje podrażnieniem. Skóra sucha dotyczy nie tylko twarzy, ale także całego ciała. Suchość skóry nasila się z wiekiem.

Skóra staje się sucha jeśli:

• nieprawidłowo funkcjonuje płaszcz wodno-tłuszczowy na jej powierzchni;

• tłuszcze powierzchniowe i międzykomórkowe mają nieprawidłowy skład;

• w naskórku jest zbyt mało substancji zdolnych zatrzymać wodę.

Najczęściej wszystkie te przyczyny łączą się ze sobą. Problemy z suchością skóry są bardzo częste, przede wszystkim dlatego, że może je wywołać wiele czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Przyczyny wewnętrzne są związane m. in. z nieprawidłowym procesem złuszczania komórek warstwy rogowej naskórka. Czynniki zewnętrzne to m.in. klimatyzacja, centralne ogrzewanie, zbyt długie kąpiele.

Schorzenia związane z suchością skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS) – jest schorzeniem alergicznym, które dotyka zarówno dzieci jak i dorosłych. To zaburzenie prawidłowej budowy i funkcji bariery naskórkowej, związane z niedoborem nienasyconych kwasów tłuszczowych. W pielęgnacji powinno się stosować preparaty, które przyczynią się do odbudowy płaszcza wodno-tłuszczowego. Środki pielęgnacyjne powinny występować w formie emulsji. Pielęgnacja gabinetowa wymaga niezwykłej troski, zabiegi powinny być starannie dobierane, a nowości aplikowane po wykonaniu próby uczuleniowej.

Rybia łuska (ichthyosis) – oznacza skórę bardzo suchą, złuszczającą się na dużych powierzchniach, to trudna do leczenia dermatoza. Najczęściej pojawia się po urodzeniu lub w okresie niemowlęcym. Niektóre dermatozy wywołane są przez leki, bądź inne czynniki drażniące.

Łuszczyca – dermatoza charakteryzująca się wysuszeniem skóry, któremu towarzyszy pogrubienie warstwy rogowej, przy zaburzonym procesie keratynizacji.

W leczeniu oraz pielęgnacji tych zmian zalecane są substancje złuszczające, regulujące keratynizację naskórka, a także nawilżenie. Najczęściej stosuje się kwas salicylowy, mocznik, witaminę A, siarkę. Leczenie miejscowe, ogólne, wspomagające powinno współistnieć z wyjątkową pielęgnacją skóry.

Skóra wrażliwa

Problem skóry wrażliwej może dotyczyć zarówno cery tłustej, jak i suchej, młodej, dojrzałej. Dolegliwość ta dotyka około 50% kobiet i 38% mężczyzn. Występuje w każdym wieku, przede wszystkim w obrębie skóry twarzy, przy czym najczęściej u kobiet w średnim wieku i nierzadko powoduje przyśpieszone starzenie się skóry. Skórę wrażliwą określa się mianem „niewidocznej dermatozy”. Około połowy kobiet uważa, że ich skóra jest wrażliwa lub nadwrażliwa na produkty kosmetyczne.

Skóra wrażliwa cechuje się obniżoną tolerancją na wybrane składniki kosmetyków, leków, zabiegi pielęgnacyjne oraz różne czynniki zewnętrzne (promieniowanie słoneczne, wiatr, mróz, klimatyzację, dym tytoniowy, alkohol, błędy dietetyczne). Wrażliwość skóry łączy się z objawami podrażnienia oraz subiektywnymi objawami dyskomfortu, które mogą mieć różny stopień nasilenia, od ledwie odczuwalnych, aż do bardzo silnych.

Do objawów podrażnienia możemy zaliczyć: rumień, suchość skóry, złuszczenie naskórka, świąd, uczucie pieczenia, ściągnięcia, napięcia, kłucia, niekiedy bólu.

W zależności od nasilenia objawów, możemy wyróżnić cztery rodzaje skóry wrażliwej:

• skórę wrażliwą skłonną do zaczerwienień;

• skórę wrażliwą alergiczną;

• skórę wrażliwą suchą lub bardzo suchą;

• skórę wrażliwą odwodnioną.

Wszystkie te rodzaje skóry wrażliwej mogą współistnieć lub występować w różnym okresie. Do czynników sprzyjających powstawaniu skóry wrażliwej należy wymienić: wpływ środowiska, styl życia, emocje, stres, mocno przyprawione potrawy, alkohol, środki chemiczne, detergenty, wiek, płeć, czynniki hormonalne. Z badań naukowych wynika, że typ skóry oraz karnacja nie są czynnikami predysponującymi do nadwrażliwości skóry.

Stosowanie nieodpowiednich, a zwłaszcza zbyt agresywnych kosmetyków powoduje dodatkowo uszkodzenie bariery naskórkowej, zmiany w warstwie rogowej, wzmożone przenikanie substancji drażniących, a w konsekwencji doprowadza do wytwarzania czynników zapalnych, pobudzenia zakończeń czuciowych i powstawania stanu zapalnego. Taka sytuacja może uniemożliwić dobranie odpowiednich kosmetyków pielęgnujących, zarówno myjących, jak i kremów.

Kosmetyki do pielęgnacji skóry wrażliwej powinny działać kojąco, zmniejszać stan zapalny, przywracać prawidłowe nawilżenie, poprawiać barierę naskórkową i dawać długotrwały efekt zmniejszenia nadwrażliwości skóry. Skóra wrażliwa ma skłonność do podrażnień i uczuleń oraz pojawiania się zaczerwienienia, co powoduje stały dyskomfort.

Skóra wrażliwa cechuje się:

• uczuciem gorąca, pieczenia i ściągnięcia;

• podrażnieniami i zaczerwienieniem;

• wysuszeniem;

• nieprzyjemnym uczuciem mrowienia.

Starzenie się skóry jest naturalnym procesem, postępującym wraz z upływem czasu, w wyniku którego staje się sucha, poszarzała z pojawiającymi się zmarszczkami. Dodatkowo stres, promieniowanie słoneczne, zła dieta, papierosy i zanieczyszczenia przyśpieszają ten proces.

Jak pielęgnować

Zalecając pielęgnację zarówno dla skóry suchej, jak i wrażliwej musimy pamiętać o ogólnych zaleceniach. Zapoznanie się z dokładnym spisem wszystkich składników zawartych w preparacie, którego używamy, pozwala na wyeliminowanie źle tolerowanego składnika. W pielęgnacji nie używamy mydeł zasadowych i twardej wody, nie stosujemy toników i żeli wodno-alkoholowych, detergentów oraz preparatów silnie odtłuszczających, nie stosujemy olejków zapachowych oraz barwników, eliminujemy wyciągi roślinne i biologiczne, unikamy wszelkich produktów złożonych.

Zalecane do pielęgnacji skór suchych i wrażliwych są środki o prostym składzie typu emulsje o pH 6-6,5, dermo-kosmetyki, emolienty (od emolliere – zmiękczać), wody o małej zawartości jonów, wody termalne.

Aby zapobiegać problemom ze skórą, a także łagodzić te, które już się pojawiły, niezbędna jest pielęgnacja skóry specjalnymi środkami nawilżającymi i natłuszczającymi, które przeznaczone do skór suchych, wrażliwych dzieci i dorosłych, uzupełniają naturalne obecne w skórze lipidy międzykomórkowe oraz substancje wiążące wodę w skórze, długotrwale natłuszczają i nawilżają, przyczyniając się do regeneracji jej płaszcza hydrolipidowego.

W prawidłowej pielęgnacji skóry nadmiernie suchej i podrażnionej bardzo ważne jest stosowanie preparatów, które głęboko wnikają w skórę. W trakcie kąpieli nie powinno się używać mydła. Woda stosowana do mycia i kąpieli nie powinna przekraczać temperatury 37-37,5°C, zbyt wysoka temperatura wody wysusza i podrażnia skórę, a zbyt niska może wywołać przeziębienie. Czas trwania kąpieli nie powinien być dłuższy niż 10-15 minut, a optymalna temperatura w łazience to 22-23°C.

Do skór suchych, wrażliwych, bardzo suchych, podrażnionych i swędzących do mycia i kąpieli można stosować:

• kremowe żele, które nie naruszają bariery hydro-lipidowej naskórka;

• emulsje – działanie lipidowej okluzji, która natłuszcza i regeneruje uszkodzony naskórek;

• olejki do kąpieli – działanie odżywcze i regenerujące.

Higiena włosów oraz skóry głowy

Proponowanych jest kilka rozwiązań w zależności od potrzeby skóry głowy oraz przydatków skóry. Szampon nawilżający sprawdzi się w sytuacji suchej skóry głowy, emulsja do mycia głowy przeznaczona jest kiedy mamy do czynienia z bardzo suchą skórą głowy. Obydwa emolienty nie powodują przetłuszczania włosów i skóry głowy. Zaletą szamponu oprócz właściwości pielęgnacyjnych (nawilżających, uzupełniających niedobory składników odżywczych, odbudowy struktury włosa) jest utrzymanie fizjologicznego pH skóry, a także brak działania drażniącego oczy. Szampon nawilżający może być stosowany w zależności od potrzeby, z różna częstotliwością mycia głowy, nawet do codziennego stosowania.

Po kąpieli – do osuszenia ciała stosujemy ręczniki frotte wykonane z miękkiej bawełny, które delikatnie przykładamy do ciała. Energiczne pocieranie (masujące) stanowi przeciwwskazanie dla skóry wrażliwej. Następną czynnością jest smarowanie: twarzy – kremem, ciała – emulsją. Obydwa preparaty pełnią funkcję ochronną. Chronią nawilżoną podczas kąpieli skórę przed ponownym wysuszeniem oraz hamują swędzenie.

Do skór bardzo suchych, szorstkich i swędzących – zalecane są preparaty „specjalne”, które powodują długotrwałe natłuszczenie, odżywienie oraz regenerację skóry poza tym łagodzą świąd. Do skór nadwrażliwych, podrażnionych, popękanych, zniszczonych przeznaczone są kremy „barierowe”, ochronne przed kontaktem ze środkami drażniącymi i uczulającymi, jak również przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych (detergenty, chemikalia, mróz, wiatr, przesuszone powietrze).

Pielęgnacja cer suchych polega na demakijażu twarzy – preparatami natłuszczającymi, tonizowaniu cery tonikiem przeznaczonym do cery suchej, stosowaniu kremów tłustych i półtłustych ze składnikami aktywnymi takimi jak: gliceryna, parafina, kwas hialuronowy, mocznik, olej awokado, olej z pszenicy, kolagen, substancje pozyskiwane z ziół (śluzy, pektyny) używaniu preparatów z filtrami UVA, UVB, stosowaniu peelingów enzymatycznych lub gommage.

Proponowany zabieg dla cery suchej:

• demakijaż delikatny bez rozciągania skóry twarzy;

• tonik nawilżający;

• peeling enzymatyczny;

• delikatny masaż twarzy na preparatach tłustych (emulsja);

• wprowadzenie serum, ampułki aktywnej (np. kwas hialuronowy) z wykorzystaniem aparatury (jonoforeza, sonoforeza, mezoterapia bezigłowa);

• nałożenie maseczki łagodzącej (nawilżającej – kawior, kwas hialuronowy, o konsystencji półtłustej, tłustej np. z ceramidami, skwalenem);

• aplikacja kremu na okolice oczu (zgodnie z przebiegiem mięśni);

• aplikacja kremu końcowego na twarz (tłusty, ochronny).

Niewłaściwa pielęgnacja cery suchej może doprowadzić do powstawania nadwrażliwości skóry – cera wrażliwa, pojawiania się naczynek, utrzymującego się rumienia – cera naczyniowa oraz skóry charakteryzującej się nadwrażliwością, liczną pigmentacją, atrofią – cera dojrzała. Każdą z tych cer należy traktować wyjątkowo, starannie dobierając preparaty pielęgnacyjne.

Proponowany zabieg dla cery wrażliwej:

• demakijaż twarzy łagodzącymi preparatami (allantoina, azuleny);

• tonizacja twarzy nawilżającymi środkami (NMF, mocznik, glukoza, aminokwasy hydrofilowe, gliceryna, sorbitol);

• peelingowanie twarzy (raz na dwa tygodnie) – peeling enzymatyczny z wyciągiem z papai – zmiękcza naskórek i delikatnie złuszcza;

• sonoforeza (kolagen elastyna, kwas hialuronowy) – działanie nawilżające;

• maseczka o działaniu łagodzącym (allantoina, azuleny, d-pantenol), przeciwzapalnym (garbniki, skwalen);

• maseczka regenerująca – natłuszczająca uzupełniająca struktury lipidowe skóry (ceramidy, skwalen, cholesterol, WKT);

• krem na okolice oczu (kolagen, bławatek);

• krem do twarzy na zakończenie zabiegu (ceramidy, skwalen).

Cera naczyniowa

Charakteryzuje się rumieniem na twarzy, kruchymi i rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi, uczuciem pieczenia, skóra wykazuje wrażliwość na zmiany temperatur. Zalecane jest stosowanie preparatów wpływających na uszczelnienie naczyń krwionośnych za pomocą witaminy C, E, K ruty, arniki, hamamelisu i kasztanowca. Należy chronić skórę przed czynnikami atmosferycznymi, unikać sauny, mocnej kawy, alkoholu, papierosów, gorących i pikantnych potraw.

Proponowany zabieg dla cery naczyniowej:

• demakijaż mleczkiem kosmetycznym z allantoiną, pantenolem, olejem awokado (działanie kojące, łagodzące);

• tonizowanie skóry – tonik z witaminą P – uszczelnia naczynia;

• peeling oczyszczający z glinką mineralną – delikatnie złuszcza, usuwa zanieczyszczenia;

• maseczki – multiwitaminowa z witaminami A, E, C i PP – wzmacnia naczynia krwionośne, nawilża, uelastycznia (zaleca się wspomaganie maseczek działaniem lampy „solux” z niebieskim filtrem);

• algi morskie – nawilżają, wzmacniają, łagodzą podrażnienia;

• ampułki na naczynka z witaminą P – działanie uszczelniające (sonoforeza, jonoforeza);

• krem przeciw podrażnieniom na twarz i okolice oczu z aloesem, olejem z nasion pszenicy, witaminami A, E, C i PP, ekstraktem dzikiego ryżu – wzmacnia naczynia krwionośne, nawilża, uelastycznia.

Cera atroficzna

Ulega ścienieniu, traci rozciągliwość, elastyczność. Związana jest ze starzeniem się organizmu, którego tempo zależy przede wszystkim od czynników genetycznych, zaburzających jej normalne funkcjonowanie (palenie papierosów, nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne, UV). Następuje zanik przydatków skórnych, powstają głębokie zmarszczki, występują zwyrodnienia tkanki łącznej, dochodzi do zaniku włókien kolagenowych i sprężystych. Cera dojrzała wymaga silnego nawilżenia, ochrony przed wolnymi rodnikami, rozjaśnienia przebarwień, uszczelnienia naczyń krwionośnych, odżywienia i dotlenienia.

Przykład pielęgnacji cery dojrzałej:

• demakijaż – płyn micelarny z płatkami róż – działanie nawilżające i tonizujące lub śmietanka do demakijażu z proteinami jedwabiu, miodu – czyni skórę miękką i gładką;

• tonizowanie – na bazie alfa-hydroksykwasów – delikatnie złuszczają i wygładzają skórę;

• peelingowanie – peeling enzymatyczny z ekstraktem papai i ananasa – delikatnie złuszcza i usuwa zanieczyszczenia;

• maska – peeling z estrogenami – zatrzymuje wodę w naskórku, uelastycznia, nawilża, ujędrnia;

• serum – ekstrakt z żeń-szenia (stymuluje odnowę naskórka), fitohormony (uzupełniają niedobory hormonów w skórze, wpływają na wzrost kolagenu), koenzym Q10 (dotlenia, regeneruje);

• maseczki przeciwzmarszczkowe, termomodelujące i gipsowe (z proteinami, witaminami młodości A, E, C), koncentrat komórek macierzystych (opóźnia procesy starzenia, redukuje zmarszczki);

• kremy z kwasem hialuronowym, allantoiną, olejem arganowym (wygładzają, nawilżają, zatrzymują wodę w naskórku).

Do najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w przypadku cer suchych, wrażliwych, starzejących, a także pielęgnacji skór dziecięcych należy właściwa ochrona przed słońcem. Wykorzystanie w kosmetykach różnych filtrów (absorbujących i fizycznych) daje skórze odpowiednią ochronę przed słonecznym starzeniem się skóry i jego konsekwencjami.

Podstawowe zasady ochrony skóry, których należy bezwzględnie przestrzegać:

• Preparaty z filtrami ochronnymi powinny być minimum ze współczynnikiem ochronnym SPF 30, dotyczy to promieniowania zarówno UVB, jak również UVA.

• Preparat z filtrem powinien być aplikowany około 20 minut przed wyjściem z domu, nakładamy go co 2 godziny, po każdej kąpieli i spoceniu się.

• Przed ekspozycją słoneczną nie stosujemy perfum, wód toaletowych, również należy sprawdzić skład stosowanych na co dzień leków istnieje obawa przed związkami fotouczulającymi.

• Zażywajmy kąpieli słonecznych w godzinach późnopopołudniowych (od godz.15), dzieci oraz ludzie starsi w godzinach największego nasłonecznienia (godz. 11-15) powinni przebywać w cieniu, wskazane jest noszenie kapeluszy z szerokim rondem, czapek oraz przewiewnej, jasnej odzieży.

• Fragmenty ciała szczególnie wrażliwe jak czerwień wargowa, uszy, nos, znamiona powinny podlegać szczególnej ochronie.

dr Alicja Palacz